Opiniowanie w sprawach użycia środków przymusu bezpośredniego
Instytut Antrotech sporządza specjalistyczne opinie z zakresu oceny legalności, zasadności i proporcjonalności użycia środków przymusu bezpośredniego przez funkcjonariuszy publicznych. W naszych ekspertyzach uwzględniamy najnowsze Wytyczne Prokuratora Generalnego z dnia 22 lipca 2025 r. dotyczące prowadzenia postępowań przygotowawczych w tego rodzaju sprawach oraz standardy ochrony praw człowieka wynikające z Konstytucji RP, Kodeksu karnego i Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
👮 Zakres opiniowania obejmuje m.in.:
⚖️ Ocena zasadności i proporcjonalności użycia środków przymusu
- Analiza sytuacji faktycznej pod kątem spełnienia ustawowych przesłanek użycia środków przymusu bezpośredniego (art. 11–17 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej).
- Ocena, czy działania funkcjonariuszy były proporcjonalne, konieczne i adekwatne do zagrożenia.
- Porównanie zastosowanych środków z dostępnymi alternatywami, z uwzględnieniem zasady minimalizacji szkody.
🚔 Ustalenie przekroczenia uprawnień lub nadużycia siły
- Weryfikacja, czy doszło do przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków służbowych (art. 231 § 1 i 2 Kodeksu karnego).
- Ocena, czy sposób działania funkcjonariuszy odpowiadał przyjętym standardom interwencji oraz wytycznym służbowym.
- Ustalanie związku przyczynowego między zastosowanym środkiem a skutkami dla osoby zatrzymywanej (uszczerbek na zdrowiu, śmierć, poniżenie, naruszenie godności).
📹 Analiza materiału dowodowego (wideo, audio, raporty służbowe)
- Weryfikacja zgodności zapisów z kamer monitoringu, body camów i nagrań prywatnych z treścią raportów i zeznań funkcjonariuszy.
- Opracowanie sekwencji zdarzeń z materiałów wizualnych – ustalenie momentu rozpoczęcia interwencji, rodzaju użytych środków oraz czasu ich stosowania.
- Ocena wiarygodności raportów służbowych w kontekście materiału dowodowego.
🧠 Ekspertyzy interdyscyplinarne
- Współpraca ekspertów z zakresu przekroczenia uprawnień, antropologii, analizy monitoringu – m.in. w celu oceny zachowania zatrzymanego, skutków zdrowotnych oraz reakcji funkcjonariuszy.
- Możliwość przygotowania eksperymentu procesowego (np. z wykorzystaniem monitoringu i rekonstrukcji czasowo-przestrzennej).
🧾 Wytyczne Prokuratora Generalnego jako podstawa opinii
Nasze opinie są przygotowywane zgodnie z Wytycznymi Prokuratora Generalnego z 22 lipca 2025 r., które:
- Nakazują każdorazową ocenę działań funkcjonariuszy przez pryzmat proporcjonalności, konieczności i zgodności z celem interwencji.
- Zobowiązują do uwzględnienia w analizie orzecznictwa ETPCz oraz standardów międzynarodowych w zakresie zakazu nieludzkiego i poniżającego traktowania.
- Ustalają zasady dokumentowania i weryfikowania przebiegu interwencji, w tym oceny stopnia zagrożenia i użytych środków.
🧷 Dodatkowe możliwości współpracy:
- Udział biegłego w eksperymencie procesowym lub rozprawie.
- Analiza akt sprawy, nagrań, dokumentacji medycznej i raportów policyjnych.
- Wydawanie opinii uzupełniających i konsultacyjnych – także na zlecenie obrońców, pełnomocników i organizacji społecznych.
- Ekspertyzy obronne w sprawach dotyczących rzekomego naruszenia nietykalności funkcjonariusza.
Wszystkie nasze opinie są zgodne z aktualnymi przepisami, standardami procesowymi oraz praktyką biegłych sądowych. Zapewniamy rzetelność, bezstronność i wysoką wartość dowodową sporządzanych ekspertyz.
Poniżej przedstawiamy Państwu wybrane pytania do postanowienia, jakie można nam zadać w ramach powołania biegłego z zakresu ustalenia przekroczenia uprawnień:
- zbadanie zdarzenia dowodowego w zakresie zasadności (celowości), niezbędności i proporcjonalności użycia środków przymusu bezpośredniego, zwanych popularnie śpb
- czy użyte śpb były tzw. „katalogowe”, czyli zgodne z art. 12 ustawy o śpb?
- czy zastosowany rodzaj śpb odpowiadał warunkom i przypadkom określonym w ustawie?
- Istnieją również takie rodzaje śpb, które uprawnione podmioty stosują prewencyjnie np. kajdanki (zakładane na ręce z przodu), zatem w przypadku złożenia zażalenia na tą formę stosowania śpb naszej ocenie podlega stan faktyczny w połączeniu z zasadą proporcjonalności
- czy osoba wobec, której zastosowano dany rodzaj śpb posiada właściwości, które wykluczają wobec niej stosowanie niektórych rodzajów śpb tzw. „zakaz podmiotowy”?
- czy w danej sytuacji doszło do użycia, czy też wykorzystania śpb?
- czy nastąpiło tzw. skutkowe zastosowanie śpb, co oznacza, że u osoby wystąpiły obrażenia nakazujące zastosowanie kwalifikowanej pierwszej pomocy?
- czy funkcjonariusze we właściwy sposób udokumentowali zastosowanie śpb?
